viernes, 11 de noviembre de 2011

UNHA PROTESTA

Calquera que lle bote unha ollada á páxina web oficial do Concello de Rianxo (A Coruña), e entre no apartado de Persoeiros, atoparase cunha sorpresa: non aparecen nin o pedagogo-poeta Roxerius (Rogelio Pérez González) nin o crego poeta Faustino Rey Romero.

¿Será tan difícil acadar unhas pequenas notas biográficas dos dous ilustres rianxeiros?

Penso que, ou seu quitan os que alí aparecen, ou se completa dunha vez a lista dos ilustres persoeiros...
Saúdos

jueves, 10 de noviembre de 2011

TARAGOÑA HABILITADA PARA EMBARQUE DE TECIDOS E ARTIGOS PROCEDENTES DE VILAGARCÍA, EN 1927.

Por Xosé Comoxo

Para Xosé R. Brea e Xosé Tubío, taragoñeses de sempre.


En abril de 1927, un grupo de veciños de Taragoña, encabezados polo crego Eusebio Fernández Ameixeiras, diríxense ao Ministerio de Facenda solicitando que a parroquia fora habilitada para o desembarco de pequenas expedicións de xéneros nacionais, froitos coloniais e para o embarque de produtos agrícolas e gando en réxime de tráfico de ría.

A súa petición estaba fundamentada en que sempre se efectuaran esas operacións, ata que o “Resguardo” as prohibira, “por no estar aquel punto habilitado, causando gran perjuicio al comercio y vecinos de aquella aldea con dicha prohibición” porque os transportes por terra eran máis dificultosos e custosos.

Ao respecto, as autoridades provinciais informaron favorablemente, se ben as da Mariña e Obras públicas entenderon que “debiera efectuarse obras de seguridad y la Comandancia de Carabineros pide aumento de fuerza en el puesto de Rianjo”.

Considerando que por atoparse Taragoña a unha hora escasa por mar da praza de Vilagarcía, da que se abastecen, “limitando el tráfico entre ambas a los artículos se causarían grandes perjuicios al comercio y vecinos de aquel poblado”, se fosen obrigados a conducir por terra as pequenas cantidades de artigos estranxeiros e de tecidos que necesitan para o seu abastecemento, por non existir liñas de transportes, entre outras consideracións, o Rei dispón, nunha Real Orden, os seguintes puntos:

“1.-Que aparte de la habilitación que ya disfruta el poblado de Taragoña (Coruña), por los artículos 277 y 278 y apéndice 1º de las Ordenanzas de Aduanas se habilite para el desembarque de tejidos y artículos extranjeros nacionalizados procedentes de Villagarcía de Arosa, los que deberán documentarse con talones de la serie C, número 1.

2.-Estos artículos y los demás sujetos a documentos de circulación, como los alcoholes y azúcares se comprenderán en talones independientes de los de las demás mercancías, debiendo el Jefe de Resguardo devolverlos con el cumplido a la Aduana en el primer correo.

3.-La Aduana de Villagarcía habilitará un talonario para documentar dichas mercancías exclusivamente y se cuidará de que le sean devueltos para unir a las matrices”.

lunes, 7 de noviembre de 2011

CASTELAO NUNHA VELADA REPRESENTADA NO TEATRO PRINCIPAL DE SANTIAGO, EN XUÑO DE 1911

Por Xosé Comoxo

Nos finais de maio de 1911, ían moi adiantados os ensaios dun pequeno “apropósito” titulado “La Virgen de la Roca” (do poeta de Baiona José María Barreiro e música do presbítero Ángel Rodulfo), que ía ser representado no Teatro Principal de Santiago, o 8 de xuño, coa finalidade de recadar fondos para o monumento (ideado por Laureano Salgado) que á referida Virxe se lle ía erixir na vila de Baiona.

O encargado de organizar a velada en Santiago foi Máximo de la Riva.

Chegado o día e durante a representación, actuou un coro formado por máis de vinte rapazas e a orquestra de Capilla da catedral.

Aparte do citado “apropósito” e representación coral, houbo outros programas, entre eles, un bonito e ocorrente diálogo titulado “Un conto”, orixinal de Barreiro, que representaron coa vestimenta clásica de “esterqueiros”, o estudante de dereito Hipólito Reguenga “Tío Pedro” (“cuyo arte puro, elegante, seméjase más el de un cómico avezado a tales lides que el de un buen aficionado”) e Castelao (“todo enxebre, extremó, si esto puede ser, su enxebrismo”), quen, durante o acto, executou diversas caricaturas, sendo moi aplaudido.

A prensa de Compostela recolle así o acontecemento, e as ocorrencias do mozo rianxeiro:

Un paduano a quien no dejan entrar en el teatro. Castelao se caracteriza de gallego y nadie le conoce...
La función de anoche constituyó un acontecimiento para Santiago.
Baste decir que no se habla de otra cosa.
Se comenta un incidente graciosísimo ocurrido a Castelao.
El genial caricaturista tomó parte en un diálogo con Reguenga.
Ambos jóvenes aparecen vestidos de esterqueiros del país.
Castelao se había caracterizado tan bien que nadie le conocía.
Su papel empezaba con una entrada por el patio de butacas.
Algunos chuscos previnieron al acomodador de que un aldeano se había empeñado en entrar hasta las butacas para ver la función y que convenía impedirle el paso.
Un momento después, Castelao entraba en el teatro haciendo un ruido tremendo con sus enormes zuecos.
Y el acomodador le salió al paso, impidiéndole entrar en la sala.
Castelao forcejeaba en vano para desasirse del empleado del teatro.
La escena fue graciosísima y pasará a la historia teatral compostelana.
Cuando entró Castelao en aquella traza entre el público distinguido que ocupaba las butacas nadie sabía quien era.
Ni sus mismos padres, que estaban allí, le conocían.
Castelao puso una manzana sobre el hombro de su asustado progenitor, que miraba con asombro al paduano y le dijo:

-Meu pai; son o seu fillo.

La escena fue saladísima »

As actuacións proseguirán por outras localidades, como Caldas de Reis e Pontevedra, onde unha xunta de damas “se encargarán de todo lo relacionado con el festival”.

domingo, 6 de noviembre de 2011

¿LEVABA RAZÓN O CONCELLO DE RIANXO AO QUERER DERRIBAR O HÓRREO QUE O PAI DE CASTELAO LEVANTARA SEN AUTORIZACIÓN, EN 1919?.

Por Xosé Comoxo

En 1919, pouco despois da terrible gripe de 1918, que causou tantas mortes na vila rianxeira, aconteceu un feito que saltou á prensa madrileña e galega: o Concello de Rianxo tratara de derribar un hórreo que o pai de Castelao edificara, sen permiso, dentro dunha finca da súa propiedade (pero a moi pouca distancia da linde do camiño principal de Fincheira), sen conseguilo grazas ás protestas da veciñanza.

O tema é ese: o pai de Castelao, ao non pedir a correspondente autorización municipal, qué quixo demostrar?; non actuou de forma prepotente?; pensaría que estaba exento desa obriga, cando todo veciño debía cumprir?

Sen dúbida, detrás de todo estaban as inimizades políticas dos dous bandos imperantes.

Os feitos deben ser xulgados por vostedes á vista das versións seguintes:

Visión da alcaldía:

Na sesión ordinaria do Concello de Rianxo de 19 de xuño de 1919, o alcalde Manuel Pérez comunícalle aos rexedores que Mariano Rodríguez Dios (pai de Castelao) tomara a liberdade de construír un hórreo a "orilla de la calle principal de Fincheira" sen ter o oportuno permiso do Consistorio. Por ese motivo tivera que tomar a decisión de suspender a obra "tan luego tuvo conocimiento de ella".

Visto o informe da comisión de obras e da policía urbana, e considerando que Rodríguez Dios non pedira a correspondente autorización, entre outras consideracións (o emprazamento era lugar de tránsito da veciñanza da parroquia de Leiro, coa agravante de que por ese vial estaba proxectado o camiño veciñal "recientemente concursado por este Ayuntamiento con subvención del Estado"; ademais, "esta clase de artefactos situado a la par de los caminos públicos resultan de un pésimo efecto al ornato público", e incluso interrompe a alineación xeral de construción de edificios habitables), os concelleiros acordan por unanimidade que "se proceda a la demolición del repetido granero imponiendo a Don Mariano Rodríguez Dios la multa de quince pesetas". Acordo que lle foi comunicado ao interesado.

Neses intres o Concello apura os trámites, diante do Ministro de Fomento, para que o camiño que vai do Hospital a Quintáns-Isorna (onde está precisamente o hórreo) "se considere incluido en el 3º concurso" verificado o 31 de agosto do ano anterior. A subvención agora corre presa nas dependencias municipais...

O gobernador civil, con fecha 1 de Agosto, confirma "en todas sus partes" o acordo tomado polo Concello no referente ao derribo do hórreo "construido sin autorización" e a multa de 15 pesetas, e autoriza con amplas facultades ao alcalde para ditar as providencias necesarias "hasta llevar a cado dicho derribo".

Visión de Castelao:

Castelao alude no xornal El Sol, que o hórreo estaba situado dentro dunha finca cerrada propiedade da familia (nada di da falta de permiso). Unha vez rematada a construción, despois de dous meses de traballos, o Concello acorda impoñerlle unha multa, e “ordenándole la demolición del hórreo, alegando, entre otras razones sin fundamento legal, que “esta clase de artefactos, situados a la faz (¿par?) de los caminos, resulta de un pésimo gusto al ornato”.

Que o derribo proposto polo Concello fora evitado polo pobo enteiro que se botou á rúa para protestar por tal decisión, “viendo las autoridades que no sería posible realizar el derribo sin que allí ocurriesen desgracias...”

Segundo Castelao: “Es necesario estar desprovisto de toda sensibilidad para planear y ejecutar esta clase de atropellos. Un hórreo, en verdad, nada vale; es una cosa insignificante si se compara con la vida de un hombre. Pero el hecho de que el ciudadano no pueda vivir amparado por las leyes es de una importancia enorme”.